Het bijzondere Bhutan

Wat een geluk heb ik, ik mag op studiereis naar Bhutan! Een land dat bij veel mensen op het wensenlijstje staat. Waar gelukkig zijn voorop staat, en materialisme totaal onbelangrijk is. Een land dat ver weg wil blijven van massatoerisme. Kortom, heel bijzonder! Je bent heel welkom in Bhutan, maar je betaalt per dag een sustainable development fee en reist verplicht met een gids en chauffeur. De sustainable devopment fee wordt geïnvesteerd in medische zorg en onderwijs, en het reizen met gids en chauffeur zorgt voor een hoge werkgelegenheid.

In Bhutan kom je niet zomaar. Alleen de nationale airline, Druk Air, brengt toeristen van en naar het land. Naast een economisch belang, is Paro een van de moeilijkste luchthavens om op te vliegen. Momenteel zijn er maar 8 piloten gekwalificeerd. Het laatste (of eerste) stuk moet de piloot namelijk tussen de bergen en het dal manoeuvreren, en dat kunnen zij uitstekend! Wij reizen zelf via Delhi naar Bhutan, maar dit kan ook via Kathmandu, Bangkok, Singapore en meerdere andere steden in India. In Delhi verblijven we eerst even een dag in luxe, in het mooie Taj Mahal Hotel. Je kunt hier genieten van een prachtig zwembad en heerlijke lounge met goede restaurants. Khan Market, één van mijn favoriete shopping locaties, ligt op loopafstand. Komt dat even goed uit!

Aankomst in Paro

Na een korte nacht is het tijd voor de spectaculaire vlucht naar Paro. Bij helder weer kun je de Himalaya goed zien, de toppen steken imposant boven de wolken uit. Na de landing in Paro ademen we direct de frisse berglucht in, heerlijk! En wat een lieflijke luchthaven, de authentieke stijl met het vele houtsnijwerk springt direct in het oog. Ook de populariteit van het koningshuis is gelijk duidelijk, een grote foto van het koninklijke gezin schittert op het luchthavengebouw. Buiten staan gids Kencho en chauffeur Phuntsho in hun traditionele kleding op ons te wachten. Mannen dragen hier een gho, en de vrouwen een khira, vaak in de meest prachtige kleuren.

Thimpu

Via de glooiende Paro vallei met groene heuvels en rivieren komen we in Thimpu aan, de kleinste hoofdstad ter wereld. We bezoeken hier eerst het indrukwekkende Memorial Chorten, een stupa die als eerbetoon aan de derde koning gebouwd is. Een heel levendige plek waar je heel de dag door gelovigen rondes rondom de Chorten ziet lopen of aan de gebedswielen ziet draaien. Veel ouderen kiezen een plekje op de grond uit en gaan de 108 kralen van de rozenkrans af. Ik zou hier echt uren kunnen blijven kijken… Maar er is zoveel meer te zien!

Bijvoorbeeld Thimpu Fortress, een prachtig klooster waar ook de huidige koning een residentie heeft. De rust die hier op je afkomt kan ik niet beschrijven. We hebben het geluk hier een gebedsceremonie bij te kunnen wonen. De muziek makende en zingende monniken leveren een bijzonder plaatje op. Thimpu kent ook kleurrijke markten, zoals de Crafts Bazaar en de Textile Market. De plek om mooie souvenirtjes te kopen. Denk aan gebedsmolens, schaaltjes en turquoise sieraden.

Ineens gooit Phuntsho de auto aan de kant en roept Kencho enthousiast dat we bij een spontaan wedstrijdje boogschieten kunnen kijken, de nationale sport van Bhutan. Op voorhand leek me dit niet echt een hoogtepunt, maar wat een vergissing! Dit is een hele happening. Alleen de afstand al is indrukwekkend, er zit maar liefst 145 meter tussen de boogschutter en het doel. Je moet goede ogen hebben om alles te kunnen volgen. Aan beide kanten staan leden van de twee deelnemende teams. Als de pijl het bord treft maakt het winnende team een dansje en wordt er gezongen. Wat een energie, wow… De eerste 24 uur in Bhutan zitten er pas net op maar ik heb denk ik al 1000 foto’s geschoten. We zijn in een sprookje terecht gekomen!

Phobjika vallei

Na een goede nacht starten we de volgende ochtend met een bezoek aan Buddha Dordenma. Deze prachtige goudgekleurde Buddha van 52 meter hoog waakt over de Thimpu vallei. Binnen vind je maar liefst 130.000 gouden Buddha beelden, en ze streven zelfs naar een collectie van 250.000 stuks. Er mogen helaas geen foto’s van gemaakt worden. De regel voor het maken van foto’s is overigens simpel, met schoenen aan mag je overal fotograferen, zodra wordt aangegeven dat de schoenen uit moeten mag dit niet meer. Dit geldt eigenlijk voor alle tempels. Na Buddha Dordenma rijden we door naar Dochu La pass, een plek waar je de oostelijke Himalaya met toppen rond de 7000 meter kunt zien, mits het helder is… Helaas, bij ons is de plek in mist gehuld. Een ander soort schoonheid. Vanaf hier lopen we een stuk door het bos bergafwaarts. In maart en april staan de rododendrons hier prachtig in bloei. We eindigen de dag in de Phobjika vallei, dit lijkt wel niemandsland. Uitgestrekte graslanden met grazende yaks en koeien omringd door de groene bergen. Van oktober tot begin april strijken de Black Neck Cranes in dit gebied neer, dat maakt het uitzicht natuurlijk nog bijzonderder. Zij overwinteren hier tijdens de strenge winters in Tibet. Het zijn spirituele vogels, zowel bij aankomst als vertrek vliegen ze een rondje om de tempel, ongelofelijk… Het Black Neck Crane Visitor Centre is leuk voor een kort bezoek. Je leert hier meer over de dieren en er worden twee vogels opgevangen. Zij zijn gewond geraakt en helaas te kwetsbaar om in de natuur terug te keren.

Na een nacht in het sfeervolle Dewachen Resort & Spa bezoeken we de volgende ochtend de Gangtey Gonpa. Een wat kleiner klooster, maar oh zo mooi. Het ligt op een hoogte van 2800 meter. De jongste monniken die hier in de leer zijn ravotten en rennen rond binnen de kloostermuren. De oudere monniken zijn bezig met een gebedsceremonie, wij genieten weer even mee. Vanaf het klooster lopen we daarna de Gangtey Nature Trail, een makkelijke wandeling van ruim 4 kilometer door een bos met geurende pijnbomen en zicht op de uitgestrekte Phobjika vallei. De kronkelende rivier en het grazende vee zorgen voor een magnifiek uitzicht. Onderweg ontmoet ik een vriendelijk mannetje met geweldige paarse laarzen. We spreken niet elkaars taal maar hij gaat maar wat graag op de foto waar hij dan later bij de aanblik hartelijk om moet lachen. Ik ben zo onder de indruk van de vriendelijk- en nieuwsgierigheid van iedereen die we tegen komen.

Punakha

Dan is het tijd voor de oude hoofdstad van Bhutan, Punakha. Het klooster van Punakha, de Punakha Dzong, is voor ons toch wel de meest spectaculaire tot nu toe. De ligging aan de rivier, de ingang via een houten brug en de paarse Jacaranda bomen die volop in bloei staan maken het sprookjesachtig mooi. Ook binnen is het prachtig met vele schilderingen uit het leven van Lord Buddha. Op de binnenplaats van het klooster staat een grote Bodhi boom, een heel serene plek weer. Dit is tevens de locatie voor het jaarlijkse festival in februari, Punakha Tsechu. Tijdens dit festival worden er kleurrijke gemaskerde dansen uitgevoerd, de hele stad komt hierop af. Zulke festivals worden gedurende het jaar in heel het land georganiseerd. Mocht je een festival kunnen inplannen tijdens je reis is dat wel echt de kers op de taart.

Niet ver van de Punakha Dzong bevindt zich de langste hangbrug (Suspension Bridge) van het land. Vroeger werd deze brug volop gebruikt om goederen van de ene naar de andere kant te krijgen. Wij wagen ons ook een stukje op de brug, je kunt er helemaal overheen wandelen. Een andere bijzondere plek in de omgeving van Punakha is de tempel Chimi Lhakhang. Een wandeling door de rijstvelden brengt ons in een klein plaatsje waar overal fallussen op de huizen geschilderd staan. Daar volgt een bijzonder verhaal op. De tempel is gewijd aan de ‘Mad Men’, een Boeddhistisch leider die een ruig leven vol drank en vrouwen leidde. Een geschilderde fallus op je huis brengt geluk en houdt negativiteit buiten. Chimi Lakhang wordt gezien als de tempel van de vruchtbaarheid.

Off the beaten trek in de Haa vallei

Na twee nachten in Punakha is het tijd voor een stukje off the beaten trek. Een lange rit brengt ons in de Haa vallei. Dit gebied is pas sinds 2002 open voor toeristen, het is er nog zo puur! Na Paro nemen we een kleine slingerweg, we moeten de Chele La Pass over op een hoogte van bijna 4000 meter. De route is weer adembenemend, tussen de rododendrons en met mooie uitzichten op de vallei. Bij de pas hangen wat wolken, maar we zien ook zeker de wit besneeuwde toppen van de Himalaya in de verte. We spotten onderweg de top van Jomolhari, met zijn 7000 meter machtig hoog! Ook Haa heeft weer mooie tempels, maar het allerleukste in dit gebied is wat mij betreft opgaan in het lokale leven. We verblijven in een oud landhuis dat helemaal opgeknapt is tot hotel, de details zijn zo leuk! Kleurrijk en kleine kamers, maar ook een gezellige tuin, lekker eten en een hele vriendelijke familie. Vanaf het hotel wandel je zo het achterland in, het lijkt echt of de tijd hier een beetje stil heeft gestaan. Wat een rust en midden in de natuur. Mensen zijn aan het werk op het land of maken een praatje met elkaar. Kinderen komen weer enthousiast op ons afgerend. Kabbelende beekjes, gebedswatermolens, de lucht van gestookt hout. Ik zou hier uren rond kunnen dwalen… Maar de zon gaat onder, we zien nog net een boer zijn koeien binnen halen en we lopen terug om te genieten van een heerlijk diner in de lodge. Het Bhutanese eten bevalt ons overigens goed, we genieten elke avond en middag van heerlijke groenten en rijst. De Ema Datshi is mij vaak net te heftig, dit is het nationale gerecht. Een stoofpotje van chilipepers en kaas, heel pittig! De overige datshi’s vind ik echter enorm lekker, dat zijn niet pittige gerechten in kaas gemaakt.

We vinden het beide jammer na een nacht alweer afscheid te moeten nemen van de Haa vallei. Er lijkt nog zoveel te doen op deze plek. Ik zou hier dus eigenlijk altijd wel twee nachten proberen te verblijven als dat kan, dan kun je ook een mooie hike maken. We nemen dezelfde slingerweg weer terug naar Paro. Paro is voor ons de drukste stad van de reis, alhoewel levendig misschien een beter woord is. In Old Town vind je talloze leuke winkeltjes en koffiezaakjes. Mocht je na alle rijstgerechten zin hebben in een gebakje, dit is de plek! Voor mooie souvenirs ben je hier zeker ook aan het goede adres. Paro kent tevens een nieuw modern gedeelte, hier vind je zelfs gezellige bars en andere uitgaansgelegenheden. In cultureel opzicht is Paro zeker de moeite waard. We bezoeken het National Museum, gevestigd in de Tza Dzong dat een oude uitkijktoren is. We zien hier een prachtige collectie aan maskers, Tangka schilderijen, kostuums, wapens en opgravingen uit het verleden. Vanuit het National Museum lopen we naar de Dzong van Paro, dit fort heeft een indrukwekkende ligging net boven de rivier en is in de avond mooi verlicht. Na een volle dag gaan we vanavond op tijd naar bed. Morgenochtend staat de grote finale op ons te wachten, de hike naar Tiger’s Nest!

Tiger's Nest

De wekker gaat om 06:00, we nemen een goed ontbijt en stappen in de auto in naar Takstang, een half uurtje rijden van Paro. Vanaf de parkeerplaats kunnen we het fort al hoog in de bergen zien liggen, dat wordt een flink stukje stappen! Het eerste stuk lopen we door een bos met heerlijk geurende pijnbomen. Ook staan hier paarden te grazen. Deze paarden vervoeren eventuele goederen naar boven maar kunnen ook toeristen tot het eerste uitzichtpunt brengen. We lopen langzaam naar boven, het is best stijl maar het pad is goed. Na een klein uurtje zijn we bij de cafetaria, de eerste stop. Dan volgt de klim naar het tweede uitzichtpunt, ook weer een klein uurtje. Foto’s kunnen we beter op de terugweg nemen, dan staat de zon op het fort en is het licht veel mooier.

Vanaf het tweede punt nemen we ineens een hoop trappen naar beneden, datzelfde stuk moeten we even later weer omhoog. Een klein halfuurtje doorbijten en we zijn er, bizar hoe de constructie van deze Dzong is! Binnen zijn er talloze kleinere tempels, bijna allemaal even mooi en bijzonder. We bezoeken enkele van de belangrijkste, Kencho vertelt weer honderduit. In een van de tempels nemen we even een moment van stilte… En dan beseffen we ons ineens heel goed dat we op een van de meest unieke plekken van de wereld zijn. Wat een kadootje. Het is tijd om afscheid te nemen van deze plek en beginnen aan de hike terug. Dit keer vooral naar beneden. Het licht voor de foto's is nu inderdaad veel beter, het worden dus nog talloze stops voor we beneden zijn… ;-). De rest van de dag nemen we de tijd om bij de te komen van de wandeling. Totaal heeft deze zo’n vijf uur in beslag genomen.

Dan zit het helaas alweer op

Met het absolute hoogtepunt Tiger's Nest komt onze reis door Bhutan tot een einde. De volgende ochtend vliegen we weer terug naar Delhi waar we de nacht erop aan onze doorreis naar Amsterdam beginnen. Wat hebben we samen genoten van deze bijzondere bestemming, en wat heb ik voor Namaste Reizen een hoop geleerd. Het land Bhutan is one of a kind!